Wersje językowe
SKONTAKTUJ SIĘ Z NAMI!
HODOWLA ROŚLIN JAGODOWYCH, TWORZENIE NOWYCH ODMIAN, WALORY ODŻYWCZE POLSKICH SUPEROWOCÓW - WYWIAD Z DR AGNIESZKĄ ORZEŁ, HODOWCĄ
Hodowla roślin jagodowych, tworzenie nowych odmian, walory odżywcze polskich superowoców – wywiad z dr Agnieszką Orzeł

 

 

O pracy hodowcy roślin jagodowych, tworzeniu nowych odmian oraz o tym dlaczego o polskie owoce jagodowe zasługują na miano „superfoods” rozmawiamy z Panią dr. Agnieszką Orzeł, hodowcą roślin jagodowych, twórcą nowych odmian malin i jeżyn.

Pani Agnieszko, rozmawiamy tuż po zakończeniu prestiżowej konferencji Amerykańskiego Stowarzyszenia Malinowo-Jeżynowego, która odbyła się on-line w dniach 22-25 lutego b.r. Reprezentowała Pani Polskę i firmę Niwa Hodowla Roślin Jagodowych, będącą czołową firmą hodowlaną owoców jagodowych w Polsce. Prosimy o kilka słów dla szerokiej publiczności dot. tego, czym się Pani na co dzień zajmuje, a także o konferencji, na której była Pani prelegentem  - jaki był jej cel, do kogo była skierowana?

Tak się akurat składa, że w bieżącym roku obchodzę dwudziestolecie pracy nad tworzeniem nowych odmian gatunków z rodzaju Rubus, czyli malin i jeżyn. W 2001 roku, tuż po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie, na wydziale Rolniczym, kierunku Hodowla Roślin, dołączyłam do grupy hodowlanej dr Jana Danka, w Sadowniczym Zakładzie Doświadczalnym In(SZD) IO w Brzeznej. Z programu tego do Krajowego Rejestru wpisanych było wiele wartościowych odmian jak np. „Polka”, która stała się odmianą standardową na całym świecie. Wkrótce po jej wprowadzeniu, Polska stała się jednym z największych producentów maliny na świecie.

W chwili objęcia przeze mnie programu hodowlanego, w SZD IO w Brzeznej, wykonywanych było rocznie 30 kombinacji krzyżówkowych na jeżynie i 60 na malinie. Postanowiłam podwoić liczbę wykonywanych krzyżowań, w wyniku czego udało nam się zgłosić do ochrony prawnej wiele wartościowych nowych odmian.

W 2012 roku zostałam współudziałowcem pierwszej prywatnej firmy Hodowlanej Niwa Hodowla Roślin Jagodowych w Brzeznej. Pod względem liczby wykonywanych kombinacji krzyżówkowych i liczby ocenianych siewek, jest to jeden z największych programów hodowli owoców jagodowych na świecie.

Jeśli zaś chodzi o konferencję, Amerykańskie Stowarzyszenie Malinowo-Jeżynowe czyli - w oryginale - North American Raspberry & Blackberry Association, a w skrócie NARBA, zrzesza producentów maliny i jeżyny głównie z Ameryki Północnej. Organizacja powstała, by wspierać amerykańskich producentów, niemniej jednak, jest grupą otwartą. Każdy może zostać jej członkiem po uiszczeniu rocznej opłaty członkowskiej. Niwa od kilku lat jest członkiem NARBY, dzięki czemu wiemy na bieżąco  jakie są najnowsze trendy w uprawie i osiągnięcia w hodowli maliny i jeżyny w USA, Kanadzie, Meksyku i innych krajach członkowskich NARBA.

Jak widać, organizatorzy interesują się również najnowszymi osiągnięciami z tego zakresu w Europie, dlatego zaprosili do wygłoszenia wykładu hodowcę z Polski, Szkocji oraz Anglii. Polskę reprezentowała firma Niwa, dzięki czemu mogłam zapoznać większą grupę odbiorców z najnowszymi wynikami dotyczącymi potwierdzonej przydatności odmiany maliny „Delniwa” do mechanicznego zbioru, do uprawy na plantacjach polowych oraz do mrożenia owoców.  „Delniwa” zdobywa rynki europejskie. W Kosowie plantatorzy zdecydowali się wymienić odmianę „Polka” na odmianę „Delniwa” ze względu na przydatność naszej odmiany do uprawy w ich warunkach klimatycznych, odporność na Phytophtora ssp., oraz wysoką jakość owoców, która umożliwia eksport do krajów ościennych typu Grecja, Albania, a także uzyskanie wysokiej jakości owoców klasy IQF, skrót angielskiego terminu Individual Quick Frozen, który oznacza szybkie, indywidualne mrożenie całych owoców. „Delniwa” będzie wkrótce dostępna na rynku w USA. Niestety proces wprowadzenia odmiany z Europy jest czasochłonny, związany z między innymi z niezbędnym okresem kwarantanny. Sądzę też, że „Delniwa” będzie bardzo dobrą odmianą do produkcji liofilizatów.

  

 

Czy jest coś, co Panią na w/w konferencji zaskoczyło?

 Zaskoczeniem była liczba problemów, z jakimi spotykają się producenci owoców w USA. Wydawać by się mogło, że u nas jest dużo problemów, ale jak spojrzymy na to z innej strony, z naszej perspektywy, to mogę powiedzieć, że polscy producenci owoców powinni cieszyć się z faktu, że mamy tak dobry dostęp do nowych odmian. W USA w większości uprawia się odmiany klubowe firmy Driscolls, które nie są dostępne dla producentów nie zrzeszonych w grupy producenckie. Wyzwaniem produkcji owoców w USA są wysokie koszty robocizny, dlatego produkcja owoców deserowych na coraz większą skalę przenoszona jest do Meksyku.

Zaskoczyła mnie również pozytywnie liczba uczestników. Dzięki temu, że konferencja była w wersji online, mogło w niej uczestniczyć więcej osób z różnych części świata. Na konferencji przedstawiono 58 prezentacji w ciągu 25 godzinnej sesji edukacyjnej, która objęła łącznie 3 dni.

   

Mówi się o malinach, jeżynach i - ogólnie - o owocach jagodowych jako o tzw. superfoods czyli żywności charakteryzującej się wybitnymi walorami prozdrowotnymi. Czy może Pani pokrótce powiedzieć dlaczego nie jest to stwierdzenie na wyrost, co w tych owocach takiego jest?

 Owoce jagodowe charakteryzują się przede wszystkim bardzo wysokimi zdolnościami antyoksydacyjnymi. Substancje te występują w postaci kwasów fenolowych, polifenoli, w tym głównie antocyjanów. Regularne spożywanie owoców jagodowych zapobiega wielu chorobom cywilizacyjnym. Mają właściwości przeciwwirusowe, przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, zapobiegają chorobom układu krążenia, spowalniają procesy starzenia. Dodatkowo regularne spożywanie owoców jagodowych reguluje huśtawki nastroju, pomaga przy zwalczaniu depresji, reguluje poziom cukru. Owoce te, a zwłaszcza czarna malina, w postaci liofilizatów stosowane są jako element wspomagający chemioterapię, zwiększając jej skuteczność. Bardzo zainteresowały mnie badania koreańskich naukowców, które potwierdzają skuteczność sproszkowanych wytłoków z czarnej maliny, podawanych myszom w leczeniu zapalenia płuc wywołanego koronawirusami. Niwa uczestniczy w badaniach Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego dotyczących prozdrowotnych właściwości czarnej maliny, wkrótce dostępne będą nowe odmiany tych superowoców, przydatne do uprawy amatorskiej i profesjonalnej.

W mediach społecznościowych zachęca Pani do codziennej konsumpcji świeżych owoców jagodowych - dla przyjemności, oczywiście, ale przede wszystkim dla zdrowia. Ile tych świeżych owoców jagodowych powinniśmy codziennie spożywać, by ich działanie prozdrowotne było dla nas odczuwalne, czy da się to określić?

Według dietetyków należy spożywać szklankę owoców jagodowych dziennie. Uważam że, bardzo ważna jest edukacja, uświadamianie rodzicom, także samym dzieciom dlaczego warto jeść te owoce oraz budowanie zdrowych nawyków i to od najmłodszych lat. W Niwie często zapraszamy pobliskie szkoły do tego, aby dzieci mogły zapoznać się z kolorami malin, walorami prozdrowotnymi poszczególnych owoców oraz poznały smaki różnych odmian owoców jagodowych. W ubiegłym roku każdy mógł zapisać się na trwałe w polskiej historii hodowli maliny, zgłaszając nazwę dla nowej powtarzającej owocowanie odmiany żółtej maliny. Spośród licznych propozycji wybrana została nazwa „Promyk”.

  

Nie wszyscy wiedzą, że w obrębie rodzaju Rubus występują liczne gatunki maliny, o różnych, zaskakujących czasami barwach.

Zgadza się. Obok powszechnie znanej maliny czerwonej, Rubus idaeus L., jest malina czarna - Rubus occidentalis L. Są też maliny purpurowe, Rubus neglectus Peck, mieszańce maliny czerwonej i czarnej.

Zatrzymajmy się przy malinie czarnej - jest najmniej znana ze wszystkich odmian malin, a jednocześnie jest najmocniejszym koncentratem antyoksydantów, nie tylko pośród malin, nie tylko pośród owoców jagodowych, ale jednym z najmocniejszych koncentratów, antyoksydantów pośród owoców w ogóle. Skoro tyle w niej jest zdrowia, dlaczego czarna malina jest w Polsce tak mało znana?

Malina czarna jest gatunkiem występującym naturalnie na terenie Ameryki Północnej i Azji.

W Polsce dostępne były odmiany hodowli amerykańskiej, jak np. Bristol, czy Jewel. Pierwszą polską odmianą zgłoszoną przeze mnie do badań przedrejestracyjnych COBORU w 2012 roku była odmiana Litacz. Pochodzi ona ze swobodnego zapylenia odmiany Bristol.

Uprawę tej maliny na większą skalę w naszym kraju ograniczyło masowe porażanie plantacji przez wirusa RBDV. Dlatego w Niwie, już od 2012 roku, rozpoczęto intensywne prace związane z hodowlą czarnej maliny, współfinansowane od 2017 roku przez NCBiR. Pod względem liczby wykonywanych kombinacji krzyżówkowych  jest to jeden z największych tego typu programów hodowlanych czarnej maliny na świecie. Rocznie wykonujemy 200 kombinacji krzyżówkowych, wysadzamy do selekcji około 10000 siewek po wstępnej selekcji na bezkolcowość. W laboratorium in vitro namnażamy obecnie dwie nowe odmiany czarnej maliny, z czego jedna powtarza owocowanie. Mam nadzieję, że uda nam się je wprowadzić już w 2021 roku do badań przedrejestracyjnych COBORU, wtedy sadzonki dostępne będą na wiosnę 2022 roku w sprzedaży.

 

Sezon na świeże owoce jagodowe nie trwa przez cały rok. Weźmy, dla przykładu, malinę - zmieniając odmiany można ją w Polsce jeść świeżą od maja do września. A co potem? Co powinniśmy spożywać, gdy sezon na świeże, polskie maliny właśnie się skończył, a do rozpoczęcia kolejnego przyjdzie nam poczekać? Świeże maliny z importu, maliny mrożone, maliny liofilizowane, przetwory z malin - np. przeciery, soki, konfitury?

Moim zdaniem najlepszą formą są liofilizowane owoce, z tego względu, że w trakcie wszystkich innych form przetwarzania, owoce tracą na swojej wartości, spada ich wartość prozdrowotna. W badaniach naukowych wykorzystywane są owoce liofilizowane również ze względu na to, że jest to najlepszy sposób utrwalania cennych związków chemicznych. W Niwie pracujemy intensywnie nad wyhodowaniem odmian przydatnych do procesu liofilizacji, dodatkowo wzbogaconych większą zawartością antocyjanów czy polifenoli. Każda odmiana różni się pod względem chemicznym, dlatego musimy połączyć siły, aby stworzyć najwyższej jakości superowoce, które będą dostępne przez cały rok w formie liofilizatów.  

Dziękujemy za rozmowę.

Ja również dziękuję.

 

 ---

©Lioforte Sp. z o.o. Sp.k.

Zdjęcia: A. Orzeł/archiwum prywatne i archiwum firmowe

Dalsze rozpowszechnianie w/w tekstu w całości lub jego fragmentów, oraz/lub zawartych w nim zdjęć wymaga uprzedniej zgody firmy Lioforte.

do góry
Instagram
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper.pl